Τα σκάνδαλο του Βασιλικού, όπως αυτό εξελίσσεται, αποτυπώνει την πλήρη διάβρωση των θεσμών του κράτους. Μέσα από τα ευρήματα των πρώτων ερευνών για το σκάνδαλο, αναδεικνύεται τουλάχιστον η δυσλειτουργικότητα των βασικών πυλώνων εξουσίας. Αναδεικνύεται ακόμη η αδιέξοδος στάση του πολιτικού συστήματος το οποίο, είτε σχεδιασμένα είτε εξ αιτίας της ανικανότητάς του και της ατροφίας του να παραγάγει πολιτική δράση, οδηγεί την κοινωνία σε μια βαθύτερη απαξίωσή της από τη μάζα του πληθυσμού.
Αυτό ωστόσο το καθεστώς, όπως έχει διαμορφωθεί, δεν περιορίζεται σε μια παθητική αντιμετώπιση ή και αποδοχή της δράσης του κρατικού κατεστημένου ενάσκησης της εξουσίας με τη συνδρομή και συνενοχή του πολιτικού και κομματικού συστήματος. Μπορεί τα κοινωνικά κινήματα και η δράση ενάντια στην εξουσία να έχουν μηδενική κινητικότητα σε μια εποχή και περίοδο κομβική για την ύπαρξη του κράτους είτε σε σχέση με την επίδραση των εξελίξεων γύρω από το Κυπριακό είτε για τη διατήρηση του κοινωνικού ιστού, ωστόσο είναι ξεκάθαρο ότι αυτό διαφοροποιείται όταν ο πολίτης έχει την ευκαιρία να εκφραστεί διά της συμμετοχής του στη μοναδική ακόμη διαυγή διαδικασία κοινωνικής δράσης, όπως είναι οι εκλογές παντός είδους.
Η ρευστοποίηση
Η τελευταία εκλογική διαδικασία αποτέλεσε την αντανάκλαση των όσων αρχίζουν να ρευστοποιούνται με πρωταγωνιστές τους πολίτες. Τα αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών ανέδειξε τη μεγάλη κρίση του κομματικού και πολιτικού συστήματος όταν ¼ του εκλογικού Σώματος αποτύπωσε την απαξίωσή του στη δομημένη κομματική βάση. Στάλθηκε, ίσως για πρώτη φορά με τόσο έντονο τρόπο το μήνυμα ότι η κρίση της συστημικής αντίληψης στη δράση των κομματικών σχηματισμών και στην αναζήτηση διεξόδων για απεγκλωβισμό της κοινωνίας από την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων είναι εφικτή και επομένως ορατή. Αυτή η απόλυτη προσέγγιση, η οποία μετατράπηκε σε τέτοια εκ του αποτελέσματος της τελευταίας εκλογικής διαδικασίας, δίνει ή πρέπει να δώσει το στίγμα της ριζικής αλλαγής των βασικών πυλώνων δημοκρατικής δράσης, όπως είναι τα κόμματα.
Στα μεγάλα διλήμματα τα οποία βρίσκονται ενώπιον των λεγόμενων παραδοσιακών κομμάτων δεν φαίνεται να υπάρχουν διέξοδοι υπεκφυγής. Δεν υπάρχουν περιθώρια αναβολής της αντιμετώπισης των προβλημάτων. Γιατί φαίνεται ότι η κοινωνία με μια μεγάλη πλειοψηφία πολιτών δεν έχει πλέον την υπομονή να αναμένει κινήσεις αργές, μη παραγωγικές και κυρίως τέτοιες οι οποίες να αποφεύγουν την επίλυση των μεγάλων προβλημάτων του πληθυσμού.
Ενδεικτική έρευνα
Αν κρίνει κάποιος την πρακτική αντίδραση των κομμάτων στην ανάγκη τους για αλλαγή, κάτι που διαφαίνεται ότι αποτελεί μονόδρομο, συμπεραίνει ότι δεν διαμορφώνεται αποφασιστικό πλαίσιο δράσης για τις αναγκαίες υπερβάσεις.
Μια πρώτη αποτίμηση των σημερινών δεδομένων, όπως διαμορφώνονται στο κομματικό σκηνικό, δίνει η τελευταία έρευνα κοινής γνώμης και εκλογικής συμπεριφοράς την οποία πραγματοποίησε η εταιρεία Cypronetwork, εντός Ιουλίου, ουσιαστικά, από έναν ώς και δύο μήνες μετά τις εκλογές του Ιουνίου.
• Η πολιτική ερμηνεία η οποία εξάγεται από την έρευνα αφορά τη συνεχιζόμενη τάση απαξίωσης των λεγόμενων παραδοσιακών κομμάτων αφού, ως έχουν σήμερα τα πράγματα, 4 στους 10 ψηφοφόρους θεωρούν ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσουν στη βάση των σημερινών δεδομένων τα υφιστάμενα κόμματα και είναι έτοιμα να ψηφίσουν οτιδήποτε άλλο.
• Εν ολίγοις η τάση συνεχούς άρνησης των ψηφοφόρων σε σχέση με την εικόνα που έχουν διαμορφώσει για τα λεγόμενα παραδοσιακά κόμματα παραμένει και μάλλον ενισχύεται.
Δύο ακόμη ευρήματα τα οποία ισχυροποιούν τη λογική ότι οι ψηφοφόροι αναζητούν διεξόδους έκφρασης της διαμαρτυρίας τους είναι:
• 6 στους 10 θεωρούν ότι υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας νέων πολιτικών σχηματισμών. Αυτή η τάση ενισχύεται και από το γεγονός της θετικής στάσης που επικρατεί( 60%) στην επιτυχία του ανεξάρτητου Φειδία Παναγιώτου στις πρόσφατες Ευρωεκλογές.
• Ενισχύεται ακόμη και από το γεγονός ότι ποσοστό 64% βλέπει με θετική διάθεση ότι ανεξάρτητοι υποψήφιοι στις δημοτικές εκλογές ψηφίστηκαν από πάνω από 55 χιλιάδες εκλογείς.
Αυτές οι τάσεις, όπως εμπεδώνονται στην κοινή γνώμη, τρέχουν με γρήγορους ρυθμούς με αποτέλεσμα να τίθεται εν αμφιβόλω αν τα κόμματα ή τουλάχιστον ορισμένες εκ των πολιτικών δυνάμεων είναι σε θέση να ακολουθήσουν τις εντολές ή καλύτερα τις διαθέσεις της κοινωνίας.
Οι πλέον παραδοσιακοί
Τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία από ένα 70% κυριαρχίας που κατέγραφαν πριν από μερικά χρόνια βρίσκονται σε πρωτοφανή κάμψη, χρειάζονται σοβαρές δομικές αλλαγές αν θα καταφέρουν να αλλάξουν τις αρνητικές για αυτούς τάσεις. Είναι βέβαιο ότι οι προσπάθειες των δυο κομμάτων θα απασχολήσουν το επόμενο διάστημα όχι μόνο τους φίλους τους. Είναι ακόμη οφθαλμοφανές ότι τα δύο κόμματα καλούνται να λύσουν σε διαφορετική βάση τις εγγενείς τους αδυναμίες.
Ο ΔΗΣΥ εκτιμάται ότι σε επίπεδο κομματικής δύναμης, παρά τις αντιφάσεις, την παρατεταμένη εσωτερική κρίση και εσωστρέφειά του, επιβίωσε πολιτικά. Αυτή ωστόσο η διακριτή αλλά χωρίς ισορροπία προσωρινή επιβίωσή του δεν του αρκεί ως το κόμμα της κεντροδεξιάς για να επανέλθει σε ατόφιες και ξεκάθαρες πολιτικές. Η ηγεσία του κόμματος με επικεφαλής την Αννίτα Δημητρίου, η οποία στην τελευταία έρευνα καταγράφεται ως η καλύτερη βουλευτής, με δεύτερη να ακολουθεί την Ειρήνη Χαραλαμπίδου, θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους απεγκλωβισμού της από την πολιτική απαξίωση που τους έχει κληροδοτήσει η διακυβέρνηση Αναστασιάδη. Δεν αρκούν γενικότητες και επικλήσεις σε ζητήματα διαφάνειας όταν ολόκληρη η ηγεσία του ΔΗΣΥ, εμμέσως ή αμέσως, ήταν κομμάτι αυτής της παλινδρόμησης της πολιτικής τα αποτέλεσμα της οποίας βιώνει σήμερα ο πληθυσμός.
Οριακές καταστάσεις
Σε σχέση με το άλλο μεγάλο κόμμα, το ΑΚΕΛ, εκεί τα πράγματα είναι χωρίς υπερβολή οριακά. Το κόμμα στερείται ενός πραγματικού αφηγήματος. Αυτό ήταν οφθαλμοφανές και διαφάνηκε εκ νέου τους προηγούμενους μήνες. Η φιλοδοξία να αγκαλιάσει τον χώρο της κεντροαριστεράς δεν μπορεί να υλοποηθεί με συνταγές από το παρελθόν, αλλά ούτε με συνθήματα τα οποία δεν έχουν κανένα αντίκρισμα. Όσες προσπάθειες γίνονται, όσες και να γίνουν με βάση και την οδυνηρή πραγματικότητα των αριθμών, φαίνεται ότι το κομματικό κατεστημένο δεν είναι σε θέση να κάνει σοβαρά βήματα μετάλλαξης. Εν ολίγοις, το βαθιά συντηρητικό εσωτερικό κατεστημένο του κομματικού μηχανισμού και με μια εκ των πραγμάτων ατελέσφορη δράση, δεν μπορεί να αλλάξει γιατί κάθε αλλαγή του αυτομάτως θα αποτυπώνει και την αυτοκατάργησή του. Όσο γρηγορότερα οι εσωτερικές δυνάμεις στο κόμμα αντιληφθούν αυτή την πραγματικότητα τόσο θα τερματίσουν την παρατεταμένη κρίση στην πλέον ιστορική παράταξη του τόπου. Διαφορετικά η συρρίκνωση θα έρθει με γοργούς ρυθμούς.
Οι άλλοι
Το ΕΛΑΜ μπορεί να θεωρηθεί ως ένα εκ των παραδοσιακών κομμάτων; Και ναι και όχι. Βρίσκεται εν ζωή πάνω από είκοσι χρόνια. Διατήρησε ώς τώρα τον ρόλο ενός «αντισυστημικού» κόμματος. Οι πολιτικές της ευρύτερης δεξιάς το κανονικοποίησαν στα αρχικά στάδια της ζωής του εντός της Βουλής και στην κοινωνία. Σήμερα το ίδιο αναζητεί συμπλεύσεις με δυνάμεις της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς με τάσεις ευελιξίας και αναπροσαρμογής. Διατηρεί και δραστηριοποιείται στη βάση ενός συγκεκριμένου αφηγήματος το οποίο συντηρεί στο εσωτερικό αφού τον ευνοούν τα δεδομένα και προσελκύει ψηφοφόρους από τη δεξαμενή της δεξιάς αλλά και του κέντρου.
Σε ό,τι αφορά τα άλλα δύο κόμματα του λεγόμενου παραδοσιακού πλαισίου είναι ξεκάθαρο ότι η τύχη τους θα εξαρτάται από την ανοχή της κοινωνίας σε κόμματα πελατειακά. Το ΔΗΚΟ υπό ορισμένες προϋποθέσεις είναι δυνατόν να επανέλθει σε έναν μετριοπαθή ρόλο αν απαλλαγεί από ιδεολογήματα τα οποία το έχουν πλέον ξεπεράσει. Από την άλλη η ΕΔΕΚ δεν έχει σήμερα κανέναν ξεκάθαρο προσανατολισμό. Είναι ίσως το μοναδικό εκ των λεγόμενων παραδοσιακών το οποίο, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου και αν δεν προηγηθεί τουλάχιστον αλλαγή στην ηγεσία του, δεν θα μπορέσει να αποφύγει την πλήρη του εξαφάνιση.
